گزارش تحلیل صنعت بانکداری و خدمات مالی ایران

خلاصۀ مدیریتی

در سال 2021 اقتصاد ایران از رکود خارج خارج خواهد شد و در مسیر رشد قرار خواهد گرفت. با این حال، رشدی که اقتصاد ایران در سال 2021 تجربه خواهد نمود کوچک خواهد بود. این موضوع از دو عامل نشات می‌گیرد. به عنوان عامل اول باید به کند بودن روند مذاکرات ایران و آمریکا اشاره نمود زیرا این مسئله باعث خواهد شد تحریم‌ها در سال 2021 همچنان پابرجا باقی بماند. به عنوان عامل دوم باید به کند بودن روند واکسیناسیون کووید 19 اشاره کرد. در سایه تحریم‌ها و استمرار شیوع بیماری کووید 19 دولت قادر نخواهد بود پشتیبانی چندانی از صنعت بانکداری و خدمات مالی به عمل آورد. از سوی دیگر، بانک‌های ایران به دلیل وجود تحریم‌های آمریکا، نبود قوانین کافی در حوزه مبارزه با پولشویی و وجود مشکلات نظارتی کماکان امکان دسترسی به نظام بانکی جهان را نخواهند داشت. البته ایران و آمریکا سرانجام با یکدیگر به توافق خواهند رسید و توافقنامه هسته‌ای احیا خواهد شد اما این اتفاق حداقل تا اواخر سال 2022 محقق نخواهد شد. این موضوع بدین معناست که تا آن زمان تحریم‌های آمریکا همچنان پابرجا باقی خواهد ماند. پابرجایی تحریم‌ها نیز خبر از آن می‌دهد که بسیاری از بانک‌های خارجی کماکان از همکاری با بانک‌های ایرانی خودداری خواهند کرد زیرا تا زمانی که ایران و آمریکا به توافق نرسند سطح عدم‌قطعیت‌ها در خصوص لغو تحریم‌ها بسیار بالا است.
در طول سه سال گذشته بانک‌ها و نهادهای مالی ایران فشار زیادی را متحمل شده‌اند. انتظار می‌رود این فشار کماکان به قوت خود باقی بماند زیرا روند کاهش ارزش ریال همچنان ادامه پیدا خواهد کرد و از سوی دیگر مشخص نیست که دولت آمریکا چه موقع بانک‌های ایران را از فهرست تحریم‌های خود خارج خواهد نمود. البته کارشناسان معتقدند دولت جدید آمریکا سرانجام با ایران به توافق خواهد رسید و تحریم‌های خود را علیه ایران لغو خواهد کرد. با استناد به این موضوع کارشناسان در پیش‌بینی‌های خود در خصوص رشد دارایی‌ بانک‌ها و آمار اعطای تسهیلات بانکی بازبینی به عمل آوردند و ارقام قبلی را تغییر دادند. در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود طی دوره میان‌مدت دارایی‌ بانک‌ها و آمار اعطای تسهیلات بانکی افزایش پیدا کند زیرا با بازگشت آمریکا به توافقنامه هسته‌ای و لغو تحریم‌ها رشد اقتصادی ایران شتاب خواهد گرفت و وضعیت صنعت بانکداری این کشور بهتر خواهد شد. با این حال، در برهه کنونی اطلاعات چندانی در دست نیست که نشان دهد آمریکا قصد دارد تحریم‌های خود را علیه صنعت بانکداری ایران لغو کند بنابراین بانک‌های خارجی کماکان از همکاری با بانک‌های ایرانی خودداری خواهند کرد.
صنعت بیمه ایران همچون صنعت بانکداری این کشور در مراحل ابتدایی رشد و توسعه باقی خواهد ماند. چشم‌انداز میان‌مدت صنعت بیمه ایران به لغو یا عدم لغو تحریم‌ها بستگی دارد. در صورتی که تحریم‌ها لغو شود اوضاع اقتصادی در ایران بهبود پیدا خواهد کرد که در این حالت از رشد واقعی صنعت بیمه ایران پیشتیبانی به عمل خواهد آمد. اگرچه در حال حاضر نورخ تورم در ایرن بالا است و ارزش ریال در نوسان می‌باشد اما پیش‌بینی می‌شود طی پنج سال آینده ارزش حق‌بیمه‌ها در هر دو بخش بیمه عمر و غیرعمر رشد کند زیرا با لغو تحریم‌ها امکان حضور شرکت‌های خارجی در بازار بیمه ایران فراهم خواهد آمد که در این حالت رقابت در این بازار دست‌نخورده افزایش پیدا خواهد کرد.
تحریم‌های آمریکا باعث شده حجم سرمایه‌گذاری‌ها در اقتصاد ایران کاهش پیدا کند. این موضوع به بخش مدیریت سرمایه‌گذاری‌ها لطمه زده است به طوری که این بخش تنها توسط تعدادی شرکت کوچک داخلی اداره می‌شود. این وضعیت کماکان به همین شکل ادامه پیدا خواهد کرد زیرا احتمال اندکی وجود دارد که در سال 2021 تحریم‌ها لغو شود بنابراین بخش مدیریت دارایی‌ها همچنان کوچک و مهجور باقی خواهد ماند. با این حال، هنگامی که بانک‌های ایران بتوانند به نظام بانکی جهان وصل شوند انگیزه سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در بازار ایران افزایش پیدا خواهد کرد و به تدریج بر حجم سرمایه‌گذاری‌ها در بازار ایران افزوده خواهد شد. در این حالت اقتصاد ایران و بازار بورس اوراق بهادار تهران به طور قابل ملاحظه‌ای رشد خواهد نمود.
سال شمسی گذشته سال دشوار و ناخوشایندی برای بازار بورس ایران بود. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که علی رغم پیامدهای منفی تحریم‌های آمریکا و شیوع بیماری کووید 19 انگیزه سرمایه‌گذاران برای حضور در بازار بورس تا حدودی افزایش پیدا کرده است. چندین سال است که سرمایه‌گذاران غربی دیگر حضوری در بازار بورس ایران ندارند. این وضعیت به احتمال زیاد در سال 2021 و 2022 نیز ادامه پیدا خواهد کرد. البته پویایی در بازار بورس ایران افزایش خواهد یافت. این مسئله احتمالا ناشی از تعمیق روابط ایران با چین و افزایش حمایت‌های مالی این کشور خواهد بود زیرا دولت چین کماکان به تجارت با ایران و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی این کشور ادامه خواهد داد.

فایل نمونه