گزارش تحلیل صنعت بانکداری و خدمات مالی ایران

خلاصۀ مدیریتی

فشار تحریم‌های آمریکا و تبعات منفی شیوع بیماری کووید 19 باعث شد اقتصاد ایران در سال 2020 برای سومین سال متوالی رشد منفی را تجربه کند. با این حال انتظار می‌رود با شروع سال 2021 این روند متوقف گردد و اقتصاد ایران طی سال‌های 2021 و 2022 احیا و ترمیم شود. این اتفاق به نوبه خود باعث خواهد شد اعطای تسهیلات اعتباری از سوی بانک‌ها افزایش پیدا کند. با این وجود، صنعت بانکداری و خدمات مالی ایران در سال 2021 همچنان در یک وضعیت بغرنج و شکننده به سر خواهد برد زیرا اگرچه رئیس جمهور جدید آمریکا به صراحت اعلام نموده در صورتی که ایران به اجرای تعهدات هسته‌ای خود بازگردد آمریکا نیز به توافقنامه هسته‌ای باز خواهد گشت اما این موضوع بدین معنا نیست که تحریم‌ها در سال 2021 بلافاصله لغو خواهد شد چرا که این فرآیند به احتمال زیاد زمان‌بر خواهد بود. با توجه به این موضوع کارشناسان معتقدند بسیاری از بانک‌های خارجی در کوتاه‌مدت کماکان از برقراری روابط مالی با ایران خودداری خواهند کرد زیرا هنوز مشخص نیست که در آینده چه پیش خواهد آمد و در خصوص لغو یا عدم لغو تحریم‌ها عدم‌قطعیت زیادی وجود دارد.
در طول سه سال گذشته بانک‌ها و نهادهای مالی ایران فشار زیادی را متحمل شده‌اند. انتظار می‌رود این فشار کماکان به قوت خود باقی بماند زیرا روند کاهش ارزش ریال همچنان ادامه دارد و از سوی دیگر مشخص نیست که دولت آمریکا چه موقع بانک‌های ایران را از فهرست تحریم‌های خود خارج خواهد کرد. با این حال با به روی کار آمدن یک دولت جدید در آمریکا چشم‌انداز صنعت بانکداری و خدمات مالی ایران روشن‌تر از قبل شده است. البته تحقق این چشم‌انداز منوط به آن است که دولت ایران در راستای هماهنگ نمودن نظام بانکی کشور با استانداردهای بین‌المللی گام‌های بیشتری بر دارد. در هر حال در این فصل کارشناسان در پیش‌بینی‌های خود در خصوص رشد دارایی‌ بانک‌ها و رشد اعطای تسهیلات طی دوره میان‌مدت بازبینی به عمل آوردند و ارقام قبلی را افزایش دادند. البته کارشناسان همزمان خاطرنشان می‌نمایند تا زمانی که در خصوص لغو تحریم‌ها قطعیت بیشتری حاصل نشود بانک‌های خارجی کماکان از همکاری با بانک‌های ایرانی خودداری خواهند کرد.
صنعت بیمه ایران همچنان در مراحل ابتدایی رشد و توسعه باقی خواهد ماند. از سوی دیگر، چشم‌انداز میان‌مدت این صنعت به لغو یا عدم لغو تحریم‌های آمریکا علیه صنعت بانکداری و خدمات مالی ایران بستگی خواهد داشت. در صورتی که آمریکا به توافقنامه هسته‌ای بازگردد و تحریم‌های خود را علیه ایران لغو کند آنگاه اوضاع اقتصادی در ایران بهبود پیدا خواهد کرد که این موضوع به ثبت یک رشد واقعی در صنعت بیمه کمک خواهد نمود. در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود در سال 2021 ارزش حق‌بیمه‌ها در هر دو بخش عمر و غیرعمر افزایش پیدا کند. با این حال نرخ بالای تورم و نوسان در نرخ ارز باعث خواهد شد تاثیر این رشد کمرنگ شود. البته کارشناسان خاطرنشان می‌نمایند که بازار بیمه در ایران یک بازار بزرگ و عمدتا دست‌نخورده است و از این رو این بازار پتانسیل آن را دارد که رشد چشمگیر و بلند‌مدتی را تجربه کند. به باور کارشناسان در صورتی که قیمت نفت افزایش یابد و از شدت فشارهای تورمی در بازار ایران کاسته شود آنگاه این پتانسیل شروع به آزاد شدن خواهد کرد.
تحریم‌های آمریکا یک مانع بزرگ در برابر ورود سرمایه‌های خارجی به بازار ایران است. بر این اساس کارشناسان معتقدند تا زمانی که تحریم های آمریکا پابرجا باقی بماند سرمایه‌‌ چندانی از جانب سرمایه‌گذاران خارجی وارد بازار ایران نخواهد شد. این موضوع به بخش مدیریت دارایی‌ها در ایران لطمه خواهد زد. از سوی دیگر، این بخش کماکان در تسلط و انحصار چند شرکت کوچک داخلی باقی خواهد ماند. در صورتی که آمریکا تحریم‌های خود را لغو نماید و یا حداقل از دامنه آن بکاهد آنگاه توجه سرمایه‌گذاران خارجی به بازار ایران جلب خواهد شد و ایران شاهد ورود سرمایه‌های خارجی به بازار خود خواهد بود. در این حالت، اقتصاد ایران و بازار بورس اوراق بهادار این کشور به طور چشمگیری تقویت خواهد شد.
نرخ تورم در ایران بالاست. از این رو برخی از افراد به دنبال آن هستند که با ورود به بازار بورس ارزش دارایی‌های نقدی خود را از گزند تورم در امان نگه دارند. بر این اساس انتظار می‌رود روند ورود سرمایه‌ها به بازار بورس همچنان ادامه پیدا کند. این مسئله به تقویت بازار بورس کمک خواهد کرد؛ آن هم در زمانی که تبعات اقتصادی بیماری کووید 19 باعث شده این بازار تضعیف شود. پابرجایی تحریم‌های آمریکا علیه ایران بدین معناست که غیبت چندین ساله سرمایه‌گذاران بزرگ غربی در بازار ایران همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. با این وجود، انعقاد توافقنامه با چین و عزم دولت مبنی بر واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی از طریق بازار بورس، باعث خواهد شد فعالیت‌ها در بخش بانکداری رونق پیدا کند.

فایل نمونه