گزارش تحلیل ریسک‌ لجستیک ایران

خلاصۀ مدیریتی

پیشرفت‌هایی که انتظار می‌رفت در شبکه لجستیک ایران روی دهند، اکنون با توجه به تصمیم ایالات متحده آمریکا مبنی بر اعمال مجدد تحریم‌های ثانویه علیه این کشور و احتمال شکست توافق هسته‌ای، دیگر امیدی به تحقق آن‌ها وجود ندارد. نیاز مبرم به سرمایه‌گذاری در بخش خدمات رفاهی (آب، برق و گاز) و شبکه حمل و نقل پاسخ داده نخواهد شد، چرا که شرکت‌های بین‌المللی از مواجهه با اتهام نقض تحریم‌ها علیه ایران، اجتناب خواهند کرد. ضمن آن‌که دولت ایران به دلیل کاهش حجم صادرات نفت خود، با محدودیت‌های مالی بیشتری مواجه خواهد شد. بر این اساس، ایران از لحاظ لجستیک همچنان عملکرد نامناسبی خواهد داشت که این مسأله به تأثیر مخرب تحریم‌ها بر شبکه‌های خدمات رفاهی و حمل و نقل این کشور و همچنین ضعف‌های ساختاری متعدد از جمله موانع تجاری عمده، دسترسی ضعیف به اینترنت و مسائل مربوط به کمبود آب، نسبت داده می‌شود. این ریسک‌های ملموس برای امور تجاری باعث شدند امتیاز ایران در شاخص ریسک‌های لجستیک 50/8 از 100 برآورد شود. اگرچه این امتیاز بالاتر از میانگین منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا می‌باشد، اما ایران را در بین 18 کشور حاضر در این منطقه در جایگاه غیررقابتی دهم قرار داده است.

روش‌ها و رویه‌های تجاری (31/1 از 100): هزینه‌های اجباری ناشی از بوروکراسی تجاری در ایران منجر به کاهش جذابیت این بازار برای داد و ستد بین‌المللی شده است. تشریفات زائد اداری باعث طولانی شدن مدت‌زمان صادرات و واردات می‌شود، در حالی که ناکارآمدی حمل و نقل داخلی و وابستگی به حمل و نقل ترکیبی از طریق امارات متحده عربی روند داد و ستد را زمان‌بر و پرهزینه نموده است. پتانسیل عظیم رشد در بازار ایران حاکی از آن است که بسیاری از شرکت‌ها خواستار عبور از موانع برای ورود مجدد به این بازار خواهند بود؛ اما می‌بایست دشواری‌های روند صادرات و واردات را نیز در راهبردهای سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای پیوستن به زنجیره تأمین لحاظ کنند.

شبکه حمل و نقل (57/6 از 100): شبکه حمل و نقل در ایران هم‌اکنون به خوبی نیازهای ارتباط داخلی را تحت پوشش قرار می‌دهد و این کشور در حال تقویت ارتباط‌های جاده‌ای و ریلی با همسایگان خود است. با وجود این، حتی علی‌رغم تداوم برخی حمایت‌های مالی از جانب کشورهای آسیایی از جمله چین و هند، بعید به نظر می‌رسد پس از اعمال مجدد تحریم‌های ثانویه آمریکایی علیه این کشور، سرمایه‌گذاری مورد انتظار در زیرساخت‌ها تحقق یابد. فقدان سرمایه‌گذاری طی سال‌های گذشته، حاکی از وجود نگرانی‌هایی درباره امنیت در شبکه حمل و نقل به‌ویژه خطوط هوایی است؛ در عین حال تحریم‌ها تأثیر مخربی نیز بر تجارت دریایی و توسعه توانایی‌های حمل و نقل دریایی و بنادر ایران داشته‌اند. این مسأله ریسک‌های وقفه و تأخیر در زنجیره‌های عرضه را بر این بخش تحمیل خواهد کرد؛ مشکلاتی که در حال حاضر بعید به نظر می‌رسد طی دوره میان‌مدت، حل و فصل شوند.

اندازه بازار و خدمات رفاهی (آب، برق و گاز) (63/7 از 100): پس از رفع تحریم‌ها، شبکه خدمات آب، برق و گاز در ایران پیشرفت قابل توجهی را تجربه خواهد کرد. این مسأله، ضمن این‌که سرمایه‌گذاری بیشتر در زمینه استخراج منابع، پالایش سوخت و تولید برق را در پی خواهد داشت، مطمئناً امکان عرضه سوخت با قابلیت اطمینان بالاتر را فراهم می‌آورد. با وجود این و در حالی که هزینه‌ها همچنان غیررقابتی خواهند ماند، کسب و کارها کماکان با ریسک‌های ناشی از کیفیت پایین خدمات اینترنت، کنترل شدید دولت بر فعالیت‌های آن‌لاین و نیز محدودیت روزافزون تأمین آب مواجه خواهند بود. افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش تولید گاز که منبع مطمئن‌تر و امن‌تری برای تأمین برق به شمار می‌آید نیز، به دنبال اعمال مجدد تحریم‌های آمریکایی، محقق نخواهد شد.

فایل نمونه