فایرز
شرکت فايزر Pfizer بزرگترين شرکت داروسازي جهان از لحاظ فروش است. اين شرکت که دفتر مرکزي آن در نيويورک و مرکز تحقيقات آن در کانتيکت قرار دارد، به توليد داروهايي نظير ليپيتور (براي کاهش کلسترول خون)، لايريکا (براي دردهاي عصبي) و ديفلوکان (ضدقارچ) مي‌پردازد.
در دهه 1840 يك شيميدان آلماني به نام «چارلز فايزر» و يك قناد آلماني به نام «چارلز ارتارت» در حين مهاجرت به آمريكا با يكديگر آشنا شدند و چند سال بعد يعني در سال 1849 شركت فایرز را براي توليد مواد شيميايي از جمله‌تركيبات يد، اسيد سيتريك و اسيد بوريك تأسيس كردند.
مطالعات و تلاش آنها موجب رشد و تعالي تكنولوژي تخمير و توليد اسيد سيتريك در مقادير زياد شد. از جمله موفقيت‌هاي اوليه فايزر و ارتارت، داروي «سانتونين» بود كه هنوز هم در درمان كرم‌هاي انگل بدن موثر مي‌باشد.
به دنبال كشف پني‌سيلين در سال 1928 توسط الكساندر فلمينگ، چگونگي آن در مقادير زياد مورد بحث قرار گرفت و چندين دانشمند از انگلستان براي تحقيق در اين زمينه به آمريكا آمدند.
فايزر در سال 1941 كليه امكانات خود از جمله مخازن بزرگ تخمير مورد استفاده براي توليد اسيد سيتريك را در اختيار پروژه توليد پني‌سيلين قرار داد. فايزر پني‌سيلين تهيه شده را براي درمان مجروحين جنگ جهاني دوم به مناطق جنگي صادر مي‌كرد.
به‌رغم محدوديت‌هاي اعمال شده توسط آمريكا در زمان جنگ جهاني دوم، فايزر بخشي از توليد پني‌سيلين خود را روانه بازار مصرف كرد تا ساير بيماران نيز از اثرات سودمند آن بهره‌مند شوند. پس از اتمام جنگ و با رفع محدوديت‌هاي قبلي، فايزر به توليد هر چه بيشتر پني‌سيلين اهتمام ورزيد و به زودي به بزرگترين توليد كننده پني‌سيلين جهان 50 درصد نياز بازار جهاني دارو تبديل شد.
با توليد پني‌سيلين توسط شركت‌هاي متعدد و رقابت قيمتي به وجود آمده فايزر كم‌كم علاقه به توليد پني‌سيلين را از دست داد و تحقيقات خود را متوجه توليد ساير آنتي‌بيوتيك‌ها و اقلام دارويي ديگر نمود.
در دهه‌هاي 1940 و 1950 فايزر آنتي‌بيوتيك‌هاي معروف ديگري از جمله تتراسايكلين و‌ترامايسين (اكسي تتراسايكلين) را توليد و عرضه كرد. تتراسايكلين اولين آنتي‌بيوتيك وسيع‌الطيف تهيه شده با روش‌هاي مصنوعي است.
فايزر براي فروش ترامايسين تبليغات بسيار زيادي كرد و بر خلاف روال مرسوم به فروش مستقيم داروي خود به بيمارستان‌ها و داروخانه‌ها روي آورد كه اين امر مخالفت‌هاي زيادي را برانگيخت. اين مساله تا حدي مهم بود كه «هنري ولش» كارشناس عالي رتبه FDA كه سرپرست بخش آنتي‌بيوتيك‌ها بود، مورد اتهام واقع شد و نهايتا باعث تغييرات بنيادي در مقررات و قوانين FDA گرديد.
در اواسط قرن بيستم شركت فايزر روش‌هاي «دستکاري مولکولي» را به کار گرفت كه طي آن داروهاي پرفروش ساير شركت‌ها را مبناي مطالعات خود قرار داده و با تهيه مشتقات جديدي که موثرتر و كم‌عارضه‌تر بودند، توانست داروهاي پرفروش زيادي به بازار عرضه كند.فايزر در سال 1963 شركت داروسازي «دسيتين» را خريداري كرد كه تعدادي داروي OTC پر فروش از جمله قطره چشمي«وايزين»، داروهاي ضد خارش و مسكن BenGay را توليد مي‌كرد.
فايزر در سال 1981 داروي پيروكسيكام با نام تجاري «فلدين» را توليد كرد كه به اولين داروي پر فروش بالاي يك‌ميليارد دلار اين شركت تبديل شد. به دنبال آن داروهاي ديگري با فروش بالاي يك ميليارد دلار توسط فايزر توليد شدند كه از جمله مي‌توان به پروکارديا (نفيدپين) در سال 1989، «زولفت» يا سرتالين در سال 1992 اشاره كرد. «زايترک» براي درمان حساسيت و «گلوکترول» براي درمان ديابت نوع دوم از ديگر داروهاي معروف و پر فروش فايزر محسوب مي‌شدند.
شرکت فايزر آمريکا بوده که در سال 1983 ماده اوليه دفروکسامين مزيلات را به روش سنتتيک توليد و خلوصش را بيش از نوع تخميري اعلام کرد و از آن پس، آن را براي توليد فرآورده‌هاي دارويي به شرکت‌هاي دارويي مختلف مي‌فروخت. در سال 2000 با خريد شركت وارنر ـ لامبرت فايزر كاملا متحول شد و نتيجه اين خريد، فروش بسيار بالاي ليپيتور بود. اين شرکت در سال 2006 خط توليد ماده اوليه خود را به شرکت «اکسلا» واگذار کرد.
فايزر تنها شركتي است كه بيش از 5 دارو با فروش بيش از يك ميليارد دلار در بازار دارد، با داشتن بيش از 116 هزار کارمند در سراسر جهان، در سال گذشته ميلادي درآمدي بالغ بر 50 ميليارد دلار داشته است.