شرکت ملی پتروشیمی (NPC)
تاريخچه و ساختار شركت ملي صنايع پتروشيمي
ايجاد صنعت پتروشيمي در ايران قدمتي 50 ساله دارد و به دهه 1330 شمسي بر ميگردد. در اواخر اين دهه، وزارت اقتصاد وقت به منظور گسترش صنعت پتروشيمي در كشور، بنگاه شيميائي كشور را تأسيس نمود و شركت مزبور در سال 1337 طرح احداث كارخانه كود شيميائي مرودشت فارس را به اجرا گذاشت. ليكن از آنجا كه رشد اين صنعت نيازمند فعاليتهاي تخصصي گسترده تر و هماهنگ با صنعت نفت و گاز بود، به زودي ضرورت ايجاد سازماني براي توسعه و هدايت صنعت پتروشيمي مشهود گرديد و به همين سبب در سال 1342 شركت ملي صنايع پتروشيمي با مالكيت دولت و تحت پوشش شركت ملي نفت ايران تأسيس گرديد و كليه فعاليتهاي مرتبط با ايجاد و توسعه صنايع پتروشيمي در اين شركت متمركز گرديد.
روند توسعه و تحول صنعت پتروشيمي
روند توسعه و تحول صنعت پتروشيمي در ایران پنج مرحله مشخص را در بر می گیرد.
1) مرحله پيدايش: این مرحله با تاسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در سال 1342 و با احداث واحد تولید کود شیمیایی شیراز در سال 1343 آغاز گردید.
2) مرحله گسترش اوليه: با ایجاد مجتمع هاي پتروشيمي رازي، آبادان، پازارگاد، كربن اهواز (ايران)، خارك، فارابي، بندرامام و طرحهاي توسعه پتروشيمي شيراز آغاز گردید. ( دوره سال های 56-1352، 51-1347، 46- 1343)
3) مرحله ركود: به علت مسائل ناشی از جنگ تحمیلی، تولید به حداقل رسید و عملیات تکمیل احداث پتروشيمي بندرامام نیز متوقف شد ولی تکمیل طرح های نیمه تمام از جمله طرح گسترش شیراز ادامه داشت.
4) مرحله تجديد حيات و بازسازي: اجرای طرح های برنامه پنجساله اول و دوم توسعه (پتروشیمی اصفهان، اراک و تکمیل مجنمع های بندرامام و …) باعث شد که تولید در سال پایانی برنامه دوم به 12 میلیون تن برسد.
5) مرحله جهش و تثبيت: در این دوره (برنامه های سوم، چهارم و پنجم توسعه) پتروشیمی به سمت استقرار در کلاس جهانی حرکت کرد. ویژگی های متمایز این دوره صرف نظر از جهش و فزونی تولید و ارزش تولیدات، ارتقاء جایگاه صنعت پتروشیمی در صادرات کالاهای غیر نفتی و در سهم اقتصاد ملی، ارتقاء نسبی جایگاه پتروشیمی ایران در منطقه و جهان و … می باشد.
شركت ملي صنايع پتروشيمي در طی مدت برنامه های توسعه ای، تمامي تلاش و همت خود را به كار بسته تا با دستيابي به موقعيت برتر و حداكثر استفاده از مزيتهاي نسبي كشور حضوري موثرتر، در منطقه و جهان بدست آورد. نماد چنين حضوري، تغييرات شاخص ها و متغيرهاي اقتصادي بنگاه، چون توليد، صادرات، سرمايه گذاري، ارزش افزوده و سهم در توليد ملي، مشاركتهاي منطقه اي و گستردگي بازارهاي هدف صادراتي است. به طوری که میزان ظرفیت اسمی و تولید در پایان سال 1392 به ترتیب به 60 و 41 میلیون تن بالغ گردید و سهم پتروشیمی در صادرات غیر نفتی به 31/5 درصد و صادرات محصولات صنعتی به 39/4 درصد رسید که بیانگر جایگاه این صنعت در اقتصاد کشور است.